Condooms en glijmiddel: de nieuwste do’s and don’ts (2024)

Dit is een artikel uitSeksoa magazine,het online tijdschriftvoor professionals oversoa's en seksuele gezondheid. De artikelen worden geschreven door experts uit het werkveld.

Publicatiedatum: 28 maart 2013

Ben je geen soa-professional? Lees meer over condooms

Inleiding

In de praktijk gaat er regelmatig iets mis met het condoom: het scheurt, glijdt af of de gebruiker blijkt allergisch voor latex. Goede informatie kan veel ellende voorkomen, zeggen Theodoor van Boven en Kalja van der Linden, experts op het gebied van condooms en glijmiddel.

Consequent gebruik

Hoe betrouwbaar het condoom is, hangt vooral af van een consequent en juist gebruik. Want ook door slechts éénmaal onveilige seks met een geïnfecteerde partner kan iemand een soa oplopen. Hoe prettiger een condoom zit, hoe groter de kans dat iemand het ook zal gebruiken. Het stimuleren van veilige en fijne seks behoort tot de missies van De Condomerie, die in 1987 haar deuren opende om hiv en aids het hoofd te bieden. Tegenwoordig werken er 27 mensen. Medeoprichter en directeur Theodoor van Boven en zijn collega Kalja van der Linden zijn, evenals de overige medewerkers, experts op het gebied van condooms en glijmiddel. Van Boven: ‘Wij willen alleen goede adviezen geven, daarom krijgt iedereen die hier werkt een gedegen training. Goed luisteren, doorvragen en geen onzin verkopen staan centraal.’

‘Condooms zijn niets voor mij’, is een veelgehoorde kreet. Denk niet meteen dat de klager een smoes verzint, het kan zijn dat hij een punt heeft. Misschien voelt het echt niet lekker, zit het te krap, stinkt het, vindt hij het materiaal te dik, is zijn penis anders gevormd dan de meeste penissen of is hij –of zijn partner- allergisch voor een stof in het condoom of glijmiddel. In het geval van overspel kan een sterke latexgeur ertoe bijdragen dat het condoom achterwege wordt gelaten. Er kan iets aan de hand zijn waardoor het misgaat. Luister, vraag door en oordeel niet, want alleen in een open gesprek valt te achterhalen waarom iemand condooms vervelend of lastig vindt. Advies op maat kan wonderen verrichten. Weet je niet hoe je een cliënt verder kunt helpen, verwijs hem/haar door naar De Condomerie (of de webshop), want daar hebben ze voor talloze problemen met condooms en glijmiddel een passende oplossing.

De juiste maat

Het begint ermee dat een condoom goed moet passen. Is hij te groot, dan kan hij afglijden. Is hij te klein, dan knelt ie en is de kans groter dat iemand hem liever niet gebruikt. Met de maattool van De Condomerie kan iedereen een condoom vinden in de juiste maat. Vooral voor adolescenten is het belangrijk dat zij de maat van hun penis in de gaten houden. Grote kans dat iemand op zijn 18e een andere maat nodig heeft dan toen hij 15 was. Ga naar www.condomerie.com, klik op ‘Condooms op maat’ en vul lengte en omtrek van de penis in volle erectie in. De lengte van het mannelijk lid wordt gemeten vanaf de plek onder de navel waar hij de onderbuik uitkomt tot aan het topje van de eikel. Meet de omtrek van de penis –in erectie- op ongeveer 1 cm vanaf de basis (dus bij de buik). Na invoering van deze gegevens verschijnen op het scherm vijf condoommerken in de juiste maat. Heeft iemand de goede maat condoom gevonden, dan is het aan hem om verder te finetunen. Geur, pasvorm, dikte en kleur zijn factoren die van invloed kunnen zijn op het gebruikscomfort.

Help, hij scheurt!

Er zijn talloze redenen waarom een condoom kan scheuren. Het materiaal ervan is dun en met een scherpe nagel is een scheurtje zo gemaakt. Ook kan het zijn dat er te lang wordt doorgevrijd met hetzelfde condoom. Lang niet iedere gebruiker weet dat je na vijftien minuten neuken een nieuw condoom moet gebruiken. Condooms moeten koel en droog worden bewaard en ze hebben een uiterste houdbaarheidsdatum, omdat een verouderd exemplaar geen optimale bescherming biedt. Verder geldt: oefening baart kunst. De Condomerie kan altijd worden benaderd voor advies: in de winkel, maar ook per telefoon en mail. Op de site van de condomerie staan verschillende filmpjes hoe een condoom het best kan worden omgedaan.

Anale seks

De meeste condooms zijn geschikt voor oraal, vaginaal of anaal contact, mits ze goed zitten en er voldoende glijmiddel wordt gebruikt. Bij anale seks is glijmiddel een must, zowel in de anus als op het condoom. Voor anale seks een extra dik condoom gebruiken hoeft niet, maar mag wel. Voor orale seks zijn droge condooms op de markt of condooms met een smaakje.

Vrouwencondoom

Met een grote campagne werd begin jaren negentig het vrouwencondoom geïntroduceerd. Helaas meldden teleurgestelde gebruikers al snel dat het ding kraakte dat het een lieve lust was en dus niet bepaald een alternatief vormde voor het reguliere condoom. Daarmee verdween het vrouwencondoom in Nederland buiten beeld. De producent liet het er echter niet bij zitten en ging over op niet-krakend materiaal. Tegenwoordig is het vrouwencondoom een waardig alternatief, al is het maar omdat de vrouw niet afhankelijk is van de bereidwilligheid van haar sekspartner een condoom te gebruiken. Dat maakt het soms gemakkelijker om met haar partner over veilig vrijen te onderhandelen. Het vrouwencondoom heeft als extra voordeel dat het ruim van tevoren kan worden ingebracht en er dus geen actie hoeft te worden ondernomen kort voor de penetratie. Ook hoeft het na afloop niet onmiddellijk te worden verwijderd. Bovendien is het een uitkomst voor mannen die condooms een beknelling vinden, want zij voelen nauwelijks iets van het vrouwencondoom. Dat komt mede doordat het een omtrek van 17 cm heeft (een regulier condoom 10,5 cm). De Condomerie entameert onderzoek naar veilig hergebruik van het vrouwencondoom. Dat zou vrouwen in veel landen uitkomst kunnen bieden.

Condoomallergie

Iemand kan allergisch zijn voor een stof in het condoom zelf of voor het glijmiddel of poeder dat er tijdens het productieproces op wordt aangebracht. Er kunnen meerdere oorzaken zijn voor een allergische reactie. Ligt het aan de gebruikte latexeiwitten of aan het latexsap dat fabrikanten gebruiken? Soms helpt het om een ander merk te proberen (bij overgevoeligheid voor gluten bijvoorbeeld). Maar er zijn ook meerdere latexvrije condooms op de markt. De Condomerie heeft een uitgebreide vragenlijst voor klanten die een klachtenvrij condoom zoeken.

Producenten zoeken naar alternatieven voor het huidige natuurrubberlatex. Er is een aantal synthetische varianten zoals polyisopreen, nitriel en polyurethaan. Condooms van dit materiaal kunnen een oplossing zijn voor mensen met een latexallergie. Ook wordt er geëxperimenteerd met het winnen van latex uit guayule en paardenbloemen. De resultaten zijn veelbelovend, maar op dit moment zijn deze condooms nog niet op de markt.

Ecologisch verantwoord

Ook buigen fabrikanten van condooms en glijmiddelen zich over de mogelijkheden om groener en eerlijker te produceren. Niet in de laatste plaats omdat condoomgebruikers daar steeds vaker naar vragen. Al zijn latexcondooms op zich behoorlijk eco -ze bestaan voor 97 procent uit natuurrubberlatex- het productieproces en de verpakking zijn nog niet ecologisch. Tijdens een ISO-vergadering riep De Condomerie fabrikanten op ecologischer te produceren. In afwachting daarop haalde De Condomerie de stofkam van onder tot boven door het eigen bedrijf, dat intussen zelf vrijwel geheel eco-proof is.

Strenge eisen

Een condoom valt onder de medische hulpmiddelen waar mensen op moeten kunnen vertrouwen. Daarom moet het aan een boekwerk vol eisen voldoen. Europa hanteert de CE-keuring en sluit daarmee aan bij de wereldwijde ISO-norm voor condooms die door onafhankelijke inspecties wordt gecontroleerd. Dat betekent dat ook goedkopere huismerken aan al die eisen voldoen en de moeite van het proberen waard zijn.

Vaginale droogte

Vaginale droogte kan variëren van licht ongemak tijdens het vrijen tot een pijnlijk schurend gevoel gedurende de hele dag. De oorzaken lopen uiteen. Vaak spelen hormonale schommelingen een rol, zoals tijdens de borstvoeding en na de menopauze. Maar ook chemokuren en stress kunnen tot vaginale droogte leiden. Het is een onderwerp dat –zowel tussen partners als tussen arts/patiënt- niet altijd wordt besproken. Een gemiste kans, want er is de laatste jaren veel gebeurd op het gebied van glijmiddelen en vaginale bevochtigers. Het ene glijmiddel is het andere niet en alles begint met het stellen van de juiste diagnose. Daarna kan er worden gekozen uit de vertrouwde waterbasisvarianten, hormoonvrije vaginale bevochtigers, capsules die langzaam in de vagina oplossen, met parabenen en zonder, biologische en zelfs veganistische glijmiddelen.

Overgevoeligheid voor glijmiddel

De samenstelling van glijmiddel varieert sterk per merk. Het uitproberen van verschillende merken om uit te vinden welke het best bevalt, is aan te raden. Ook in het geval van overgevoeligheid kan het helpen om verschillende varianten te testen. Conserveringsmiddelen, geurstoffen, smaakstoffen en glycerine behoren tot de ingrediënten die tot irritatie kunnen leiden.

De inhoud van dit artikel is gereviewd door 2 leden van deredactieraadvan Seksoa magazine met als hoofdredacteur Hanna Bos, arts infectieziektebestrijding bij Soa Aids Nederland.